Menter Celfyddydau ac Iechyd yn comisiynu carfan o artistiaid i wneud gosodiadau cerddoriaeth a sain bwrpasol ar gyfer y capel aml-ffydd yn Ysbyty Prifysgol Grange yn Llanfrechfa. Ariannwyd gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan, mewn cydweithrediad â Studio Response.

TeiFi 
Glaw – Shoda

Ffoto: Suhmayah Banda

Chameleon yw TeiFi, sy'n cynhyrchu a pherfformio ‘soul-folk’, rap a gair llafar yn Saesneg a Chymraeg, am natur, delwedd y corff, mamolaeth, Cymru, gwladychiaeth, iaith, marwolaeth. Rhyddhaodd ei sengl gyntaf ‘Precipice’ yn 2019, a’i EP cyntaf ‘Then We Came Into a Myth’ yn 2020. Cafodd ei henwebu am yr Actores Orau gan Theatre Critics Wales Awards am ei sioe un-fenyw 'WiLD'.

Gwrandewch ar 'Glaw – Shoda'... 

Glaw – Shoda – nodyn cyfansoddwr

Mae’r rhan gyntaf o’r darn yn cynnwys galwad i’r glaw, “Rhowch y glaw i fi”, y glaw fel ffynhonnell meddalwch, newid a dŵr yn golchi ein teimladau, gan ein llacio a’n iachau.

Mae’r ail gân yn cynnwys llefaru/rapio yn y Gymraeg, gan ymdrin â’r teimladau tywyll a brwydrau iechyd meddwl sy’n dod liw nos; glaw sy’n cysylltu’r nefoedd a’r ddaear; y teimlad o ddal gafael drwy noson dywyll yr enaid, ymwybyddiaeth sy’n ehangu ac yn ymdoddi – hyn i gyd yn arwain at ysfa i fyw bywyd yn fwy yn y corff, i beidio â rhuthro i’r nefoedd ac yn hytrach, fwynhau mân bleserau bywyd. 

Mae’r ail ran o’r darn – Shoda – yn cynnwys cerdd yn y Fengaleg gan Modina Ferdous. Ystyr Shoda yw "yr oglau ar ôl y glaw" – gair nad yw’n bodoli yn y Gymraeg na’r Saesneg. Mae geiriau Cymraeg y gân sy’n dilyn wedi’u seilio ar ei cherdd a theimladau o adfywiad, ffresni a newid yn sgil brwydr. Dw i’n dychmygu bywyd yr ardd, blodau’n ffrwydro, diferion glaw, pridd ac awyr iach.

Mae’r darn hwn yn dod â dwy agwedd ddiwylliannol wahanol at y glaw – Cymreig a Bangladeshi – mae’r ddwy genedl wedi’i siapio gan ddŵr. Bob blwyddyn ym Mangladesh ceir dathliadau gyda seigiau traddodiadol yn dathlu’r glaw’n dychwelyd. Ferdous (a ymfudodd o Fangladesh i Gasnewydd) yn dilyn traddodiad mawr beirdd Bangladesh yn ysgrifennu am y glaw.
 

Braint i mi yw cynnwys ychydig o Fengaleg yn y darn hwn - iaith sydd wedi wynebu trais a difodiant a brwydr i gadw’r iaith yn fyw. Mae’r Fengaleg bellach yn iaith sy’n cael ei siarad gan lawer o bobl yn ne Cymru.
 

Fel rhan o wneud y darn hwn, bues i’n gweithio gyda Noddfa, y ganolfan i ffoaduriaid yng Nghasnewydd. Dyma sut cwrddais â Ferdous, gwirfoddolwraig yn y ganolfan, a chlywed ei barddoniaeth. Dewis personol oedd gweithio gyda Noddfa – ffoaduriaid Iddewig i dde Cymru oedd mam-gu a thad-cu ac roedd yn teimlo fel gwneud y cysylltiadau iawn i mi: cysylltiadau drwy amser a lle â’m cyndeidiau a hefyd cysylltiadau â theuluoedd yn cyrraedd Cymru yn y dyfodol.

Fe wnaethon ni ddal i fyny â TeiFi i ddarganfod mwy am ei phrosesau creadigol a'i hysbrydoliaeth, ac am gysylltu â chymunedau lleol.